ฟันแตกเกิดจากอะไร วิธีสังเกตอาการ แนวทางรักษาที่ควรรู้ก่อนฟันยิ่งแย่ลง

ฟันแตกถือเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นได้กับทุกวัยและมักมาแบบไม่ทันตั้งตัว บางครั้งเกิดจากอุบัติเหตุเล็กๆ น้อยๆ เช่น กัดของแข็งโดยไม่รู้ตัว หรือบางครั้งอาจสะสมมาจากปัญหาฟันผุหรือฟันที่เคยอุดมาก่อนจนเนื้อฟันอ่อนลง เมื่อฟันแตกขึ้นมาจริงๆ หลายคนจะเริ่มรู้สึกเสียวฟัน เจ็บเวลาเคี้ยวอาหาร หรือพบว่ามีเศษฟันหลุดออกมา ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนว่าควรรีบหาทันตแพทย์เพื่อประเมินสภาพฟันทันที เพราะการปล่อยไว้ยาวๆ อาจนำไปสู่การติดเชื้อหรือทำให้ต้องถอนฟันในที่สุด

ฟันแตกไม่ใช่เรื่องเล็ก และหลายครั้งการดูแลเบื้องต้นที่ถูกต้องสามารถช่วยลดความรุนแรงได้ ก่อนจะมีโอกาสรักษาฟันซี่นั้นไว้ได้มากขึ้น การเข้าใจสาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษาที่เหมาะสมจึงเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับทุกคน โดยเฉพาะในสถานการณ์ที่เกิดขึ้นเฉียบพลันและต้องการตัดสินใจเร็ว

ฟันแตกคืออะไร และเกิดขึ้นได้อย่างไร

ฟันแตกหมายถึงสภาพที่โครงสร้างของฟันเกิดความเสียหาย ไม่ว่าจะเป็นแตกออกเป็นชิ้น บิ่นบางส่วน หรือมีรอยร้าวเล็กๆ ที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ซึ่งระดับความเสียหายเหล่านี้มีตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงรุนแรง ฟันแตกสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายเหตุการณ์ ไม่จำเป็นต้องเกิดจากอุบัติเหตุใหญ่เสมอไป บางครั้งเพียงแค่กัดเมล็ดผลไม้หรือเคี้ยวน้ำแข็งก็สามารถทำให้ฟันร้าวได้เช่นกัน

ฟันแต่ละซี่ประกอบด้วยชั้นเนื้อฟันหลายระดับ ตั้งแต่เคลือบฟัน เนื้อฟัน ไปจนถึงโพรงประสาท หากฟันแตกเพียงผิวด้านบนมักไม่เจ็บมาก แต่ถ้ารอยแตกลงลึกจนถึงเนื้อฟันหรือโพรงประสาท จะเริ่มมีอาการเสียว เวลากัดอาหารอาจเจ็บแปลบเป็นช่วงๆ หรือรู้สึกว่าฟันซี่นั้นไม่เหมือนเดิม ฟันแตกบางแบบอาจเห็นได้ชัด แต่บางแบบก็แทบดูไม่ออก ต้องใช้การถ่ายภาพ X-ray หรือกล้องขยายของทันตแพทย์ช่วย

สาเหตุที่ทำให้ฟันแตกที่พบบ่อย

ฟันแตกเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นนิสัยการกิน การใช้งานฟัน หรือภาวะในช่องปากที่ไม่ได้สังเกตมานาน สาเหตุที่พบได้บ่อย ได้แก่

อุบัติเหตุจากกิจกรรมในชีวิตประจำวัน
เช่น หกล้ม กระแทกโดนปาก เล่นกีฬาโดยไม่มีอุปกรณ์ป้องกัน การถูกของแข็งกระแทบบริเวณใบหน้า

การเคี้ยวของแข็งเกินไป
พฤติกรรมยอดฮิต เช่น กัดน้ำแข็ง เมล็ดทุเรียน ก้างปลา กระดูกอ่อน หรืออาหารกรอบแข็งมากๆ ทำให้ฟันเกิดรอยร้าวสะสมจนแตกง่ายขึ้น

ฟันผุที่ปล่อยไว้นาน
เมื่อฟันผุลุกลาม เนื้อฟันจะอ่อนลงมากกว่าปกติ หากเคี้ยวอาหารหนักๆ ฟันจะมีโอกาสแตกง่ายกว่าเดิม

การนอนกัดฟัน
คนที่กัดฟันขณะหลับมักไม่รู้ตัว แรงบดเคี้ยวสูงในช่วงกลางคืนทำให้ฟันสึกและแตกได้ในที่สุด

ฟันที่เคยอุดหรือรักษารากมาก่อน
ฟันที่ผ่านการรักษาใหญ่ เช่น อุดฟันขนาดใหญ่ หรือรักษาราก มักมีความแข็งแรงลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการร้าวหรือแตกมากกว่าฟันปกติ

อาการของฟันแตกที่ควรสังเกต

อาการของฟันแตกมีความแตกต่างกันตามความรุนแรง แต่สัญญาณที่พบได้บ่อยมีดังนี้

• เสียวฟันเวลาโดนน้ำเย็นหรืออาหารหวาน

• เจ็บแปลบเป็นช่วงๆ โดยเฉพาะเมื่อกัดหรือเคี้ยว

• รู้สึกว่าฟันมีรอยคม หรือมีผิวฟันขาดหายไป

• มีเศษอาหารติดง่ายในบริเวณฟันซี่นั้น

• ฟันดูผิดรูปหรือเห็นรอยแตกชัดเจน

บางครั้งฟันแตกไม่มีอาการเจ็บเลย โดยเฉพาะรอยร้าวเล็กๆ ซึ่งอาจพัฒนาไปจนถึงปัญหาใหญ่โดยไม่รู้ตัว การตรวจฟันทุก 6 เดือนจึงจำเป็นมากสำหรับการป้องกัน

ฟันแตกแต่ละแบบมีอะไรบ้าง

ฟันแตกสามารถแบ่งได้หลายระดับ เพื่อให้รู้ว่าควรดูแลหรือรักษาแบบไหน เหล่านี้เป็นลักษณะที่พบบ่อย

ฟันบิ่นเล็กน้อย
พบได้มากที่สุด มักเกิดจากการกระแทกหรือกัดของแข็ง รักษาไม่ยาก

ฟันร้าว
เป็นเส้นร้าวเล็กๆ ที่อาจมองไม่เห็น แต่ทำให้เสียวฟันหรือเจ็บเวลาเคี้ยว

ฟันแตกถึงเนื้อฟัน
เนื้อฟันด้านในเปิด ทำให้เสียวและเจ็บมากขึ้น ต้องรักษาด้วยวิธีที่ซับซ้อนกว่า

ฟันแตกถึงโพรงประสาท
เป็นแบบที่เจ็บมากที่สุด ต้องรักษารากเพื่อเอาเชื้อและเส้นประสาทที่อักเสบออก

ฟันแตกเป็นชิ้น
กรณีแตกหนัก อาจต้องถอนฟันแล้วทำรากเทียมหรือสะพานฟันทดแทน

วิธีรักษาฟันแตกตามระดับอาการ

การรักษาฟันแตกขึ้นอยู่กับความรุนแรงและตำแหน่งของรอยแตก วิธีที่มักใช้ ได้แก่

อุดฟัน
เหมาะกับกรณีฟันบิ่นหรือร้าวเล็กน้อย ปิดรอยแตกให้เรียบและดูสวยงามขึ้น

ครอบฟัน
ใช้ในกรณีที่เนื้อฟันแตกมากพอสมควร ต้องการความแข็งแรงระยะยาว

รักษารากฟัน
จำเป็นเมื่อฟันแตกจนถึงโพรงประสาทหรือมีอาการปวดแบบเสียวรุนแรง

ถอนฟัน
พบในกรณีที่ฟันแตกจนไม่สามารถซ่อมได้แล้ว

ตัวเลือกทดแทน เช่น รากเทียมหรือสะพานฟัน
เพื่อให้การเคี้ยวและโครงสร้างปากกลับมาใช้งานได้ปกติหลังถอนฟัน

ทันตแพทย์จะประเมินแบบละเอียดก่อนเลือกวิธีที่ปลอดภัยและเหมาะสมที่สุด

สิ่งที่ควรทำทันทีเมื่อฟันแตก

เมื่อฟันแตก สิ่งสำคัญคือไม่ทำให้รอยแตกแย่ลงกว่าเดิม ขั้นตอนที่ควรทำทันที คือ

• หลีกเลี่ยงการเคี้ยวด้านที่ฟันแตก

• บ้วนปากด้วยน้ำอุ่นเพื่อล้างเศษอาหาร

• หลีกเลี่ยงอาหารแข็งเหนียวหรือกรอบมาก

• เก็บเศษฟันที่แตกเพื่อให้หมอดูประกอบการวินิจฉัย

• รีบพบทันตแพทย์โดยเร็วที่สุด

การดูแลเบื้องต้นที่ถูกต้องช่วยลดความเสี่ยงการติดเชื้อและเพิ่มโอกาสซ่อมฟันได้สำเร็จ

ฟันแตกไม่รักษาผลเสียมีอะไรบ้าง

การปล่อยให้ฟันแตกอยู่แบบนั้นอาจนำไปสู่ปัญหาใหญ่ เช่น

• เจ็บฟันมากขึ้นเรื่อยๆ

• ติดเชื้อเป็นหนองหรือเกิดถุงน้ำในรากฟัน

• ฟันแตกมากจนต้องถอน

• เคี้ยวอาหารลำบาก ทำให้ปวดกรามหรือปวดขากรรไกร

• ผลเสียต่อสุขภาพช่องปากโดยรวม

ยิ่งปล่อยไว้นาน โอกาสรักษาฟันซี่นั้นให้อยู่ได้นานก็ลดลงมาก

การป้องกันฟันแตกในชีวิตประจำวัน

การป้องกันเป็นวิธีที่ดีที่สุดเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาฟันแตก โดยวิธีที่ทำได้ง่ายคือ

• ไม่กัดของแข็ง เช่น น้ำแข็ง กระดูกอ่อน หรือเมล็ดผลไม้

• ใช้อุปกรณ์ป้องกันเมื่อเล่นกีฬา

• ลดพฤติกรรมกัดฟันหรือกัดเล็บ

• แก้ปัญหาฟันผุตั้งแต่เริ่มแรก

• ตรวจฟันสม่ำเสมอเพื่อเช็กความแข็งแรงของฟัน

การดูแลฟันเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้ช่วยยืดอายุฟันและลดความเสี่ยงได้มาก

สรุปแนวคิดการดูแลช่องปากเพื่อป้องกันฟันแตกในอนาคต

ปัญหาฟันแตกเป็นเรื่องที่ป้องกันได้ หากรู้จักการใช้งานฟันอย่างถูกต้องและใส่ใจความเปลี่ยนแปลงในช่องปากอยู่เสมอ การตรวจสุขภาพฟันอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้ทันตแพทย์มองเห็นรอยแตกหรือปัญหาที่กำลังก่อตัวได้ก่อน ทำให้การรักษาง่ายขึ้นและลดค่าใช้จ่ายในระยะยาว การรักษาฟันตั้งแต่ระยะเริ่มต้นยังช่วยให้โครงสร้างฟันแข็งแรงต่อไปอีกหลายปี

คำถามที่พบบ่อย

ฟันแตกจำเป็นต้องถอนทุกครั้งไหม?
ไม่จำเป็นเสมอไป ฟันบางกรณีสามารถอุดหรือครอบฟันได้ หากรอยแตกยังไม่ลึกถึงรากฟัน

ฟันแตกเล็กน้อยสามารถปล่อยไว้ก่อนได้ไหม?
ไม่แนะนำ เพราะรอยแตกอาจลึกขึ้นเมื่อเคี้ยวอาหารและทำให้ต้องรักษารากหรือถอนในอนาคต

ปวดฟันเวลาเคี้ยวเกี่ยวกับฟันแตกหรือไม่?
มีโอกาสสูงมาก โดยเฉพาะหากรู้สึกเจ็บแปลบเป็นช่วงๆ ควรให้ทันตแพทย์ตรวจโดยเร็ว

ฟันแตกจากนอนกัดฟันควรรักษาอย่างไร?
นอกจากซ่อมฟันแล้ว ควรทำฟันยางกันกัดเพื่อป้องกันฟันแตกซ้ำในตอนกลางคืน

รักษาฟันแตกต้องใช้เวลานานไหม?
ขึ้นอยู่กับระดับความเสียหาย การอุดฟันใช้เวลาไม่นาน แต่รักษารากหรือครอบฟันอาจต้องใช้หลายครั้งตามขั้นตอนรักษา

แนะนำบริการจาก Beyond Smile Dental Clinic

หากคุณพบว่าฟันแตก ฟันร้าว หรือกำลังมีอาการปวดเวลาเคี้ยว Beyond Smile Dental Clinic มีทีมทันตแพทย์ที่เชี่ยวชาญในการตรวจสภาพฟันแบบละเอียด พร้อมเทคโนโลยี X-ray และอุปกรณ์ตรวจรอยร้าวที่ช่วยให้ประเมินสาเหตุได้ชัดเจน และเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสมที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการอุดฟัน ครอบฟัน หรือรักษาราก ทีมแพทย์จะให้คำแนะนำอย่างตรงไปตรงมา เพื่อให้คุณกลับมามีฟันที่ใช้งานได้ดีและมั่นใจในการเคี้ยวอาหารเหมือนเดิม

อ่านเพิ่มเติม:

• เลือดออกตามไรฟัน เกิดจากอะไร วิธีดูแลอย่างไรให้เหงือกแข็งแรง
• เหงือกร่น คืออะไร สาเหตุที่หลายคนไม่ทันระวังและควรรู้เร็วที่สุด