กำลังจะถอนฟันคุด? นี่คือสิ่งที่ต้องรู้ ตั้งแต่ขั้นตอนจนถึงการดูแลแผล

ถอนฟันคุดคืออะไร ทำไมถึงต้องถอน

ฟันคุดคือฟันกรามซี่ในสุดที่ขึ้นช้าหรือขึ้นเอียงจนติดเหงือกและกระดูก ทำให้ทำความสะอาดยากและเสี่ยงต่อการอักเสบ ฟันคุดบางซี่ดันฟันข้างเคียงให้เก เหงือกบวมเป็นๆ หายๆ หรือเกิดฟันผุบริเวณที่เข้าถึงยาก การถอนจึงเป็นการแก้ที่ต้นเหตุ ลดโอกาสอักเสบซ้ำ และช่วยให้ทำความสะอาดช่องปากได้ง่ายขึ้นในระยะยาว หากปล่อยไว้ อาจเจ็บเรื้อรัง มีกลิ่นปาก หรือเกิดถุงน้ำรอบฟันซึ่งต้องรักษายากขึ้น
การตัดสินใจถอนไม่ได้ใช้แค่อาการปัจจุบัน แต่ดูจากภาพเอกซเรย์ แนวการงอกของราก ระยะห่างจากเส้นประสาท และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วยด้วย ทันตแพทย์จะอธิบายความเสี่ยง ประเมินทางเลือก และวางแผนช่วงเวลาที่เหมาะสมเพื่อลดผลแทรกซ้อน

สาเหตุที่ทำให้เกิดฟันคุด

ขนาดกระดูกขากรรไกรที่เล็กเมื่อเทียบกับขนาดฟันคือปัจจัยหลัก ทำให้ฟันกรามซี่สุดท้ายไม่มีพื้นที่พอจะขึ้นตรง นอกจากนี้พันธุกรรม รูปทรงขากรรไกร และพฤติกรรมเคี้ยวในวัยเด็กก็มีส่วน ฟันคุดมักพบหลายแบบ เช่น เอียงเข้าหาฟันข้างเคียง แนวนอน เอียงออกด้านแก้ม หรือฝังอยู่ในกระดูกทั้งหมด

ผลเสียถ้าไม่ถอนออก

ฟันคุดที่อักเสบหรือดันฟันข้างเคียงอาจทำให้ปวดบวมเคี้ยวลำบาก ฟันข้างๆ ผุหรือรากฟันละลาย เกิดเหงือกอักเสบเป็นถุงลึกและติดเชื้อบ่อยขึ้น ในบางรายมีปัญหากล้ามเนื้อเคี้ยวล้าและปวดกรามตามมา การรักษาช้าเพิ่มเวลาและค่าใช้จ่าย และอาจต้องรักษาอื่นร่วม เช่น อุด รากเทียม หรือจัดฟัน

ถอนฟันคุดเจ็บไหม?

คำถามที่หลายคนกังวลคือความเจ็บระหว่างทำ ปัจจุบันการถอนฟันคุดทำภายใต้ยาชาเฉพาะที่ที่ออกฤทธิ์เร็วและคุมความเจ็บได้ดี ระหว่างทำคุณจะรู้สึกกดดัน หรือสั่นจากเครื่องมือ แต่ไม่ควรเจ็บแปลบ หากยังรู้สึกเจ็บสามารถแจ้งทันตแพทย์ให้เติมยาชาได้ หลังทำอาจตึงเมื่อยบริเวณกรามบ้างจากการอ้าปากนาน ซึ่งจะค่อยๆ ดีขึ้นเมื่อพักและประคบเย็น
ประสบการณ์เจ็บมากน้อยขึ้นกับความยากของฟันคุด เทคนิคของแพทย์ และการดูแลหลังทำของเรา การเตรียมตัวให้พร้อม เช่น พักผ่อนพอ งดคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ก่อนทำ และทำตามคำแนะนำหลังถอนอย่างเคร่งครัด จะช่วยให้ผ่านขั้นตอนนี้ได้สบายขึ้นอย่างชัดเจน

ยาชากับการลดความเจ็บปวด

ยาชาจะบล็อกเส้นประสาทเฉพาะจุด ทำให้รับรู้แรงกดได้แต่ไม่เจ็บ ทันตแพทย์จะทดสอบด้วยการแตะหรือกดก่อนเริ่ม หากยังรู้สึกเจ็บจะแจ้งเติมยาเพิ่มได้ บางเคสที่กังวลมากอาจใช้ยากล่อมประสาทอ่อนๆ ภายใต้การดูแลของแพทย์ร่วมด้วย เพื่อให้ผ่อนคลายและคุมความรู้สึกได้ดีขึ้น

ความรู้สึกหลังการถอน

หลังถอนใน 24 ถึง 48 ชั่วโมงแรก อาจตึงหรือปวดตุบๆ รอบแผล มีอาการบวมเล็กน้อย และอ้าปากได้จำกัดชั่วคราว อาการเหล่านี้เป็นปกติและค่อยๆ ลดลงเมื่อประคบเย็นในวันแรก เปลี่ยนเป็นประคบอุ่นในวันถัดไป รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์สั่ง และพักผ่อนให้พอ

ถอนฟันคุดกี่วันหาย? ระยะเวลาและการฟื้นตัว

คำตอบโดยทั่วไปคือบวมลดลงใน 2 ถึง 3 วัน อาการปวดลดลงชัดเจนภายใน 3 ถึง 5 วัน และเนื้อเยื่ออ่อนปิดแน่นขึ้นในประมาณ 1 ถึง 2 สัปดาห์ กระดูกด้านในใช้เวลาสร้างตัวใหม่อีกหลายสัปดาห์จนแข็งแรงเต็มที่ ระยะเวลานี้อาจยาวขึ้น หากฟันคุดถอนยาก มีการกรีดเหงือกเปิดกระดูกมาก หรือผู้ป่วยสูบบุหรี่
สิ่งสำคัญคือก้อนเลือดในเบ้าฟันต้องอยู่ครบเพื่อเป็นฐานให้แผลสร้างเนื้อใหม่ การบ้วนปากแรง ดูดจากหลอด หรือสูบบุหรี่ในช่วงแรก จะเสี่ยงทำให้ก้อนเลือดหลุดและเกิดภาวะแผลแห้งซึ่งเจ็บกว่าปกติ การดูแลถูกต้องตั้งแต่วันแรกจึงช่วยให้หายเร็วและสบายตัวมากกว่า

ปัจจัยที่มีผลต่อการหายเร็วหรือช้า

ความยากของตำแหน่งฟันคุดและแนวราก
อายุ สุขภาพช่องปาก และโรคประจำตัว
พฤติกรรมหลังทำ เช่น สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ นอนดึก
การทานยาและปฏิบัติตามคำแนะนำนัดติดตาม
โภชนาการและการดื่มน้ำเพียงพอ

วิธีช่วยให้แผลหายไว

วันแรกประคบเย็นบริเวณแก้มเป็นช่วงๆ เพื่อลดบวม จากวันถัดไปเปลี่ยนเป็นประคบอุ่น
นอนหนุนหมอนสูงเล็กน้อยในสองคืนแรก ลดเลือดคั่งบริเวณแผล
รับประทานยาแก้ปวด ยาปฏิชีวนะ หรือยาลดบวมตามแพทย์สั่งตรงเวลา
ทำความสะอาดช่องปากอย่างอ่อนโยน เลี่ยงแผลโดยตรง และบ้วนน้ำเกลืออุ่นเบาๆ หลัง 24 ชั่วโมง
พักกิจกรรมหนัก งดออกแรงยกของหนัก และงดสูบบุหรี่ช่วงสัปดาห์แรก

ถอนฟันคุดกินอะไรได้บ้าง เลือกอาหารที่เหมาะสม

หลังถอนฟันคุด ในช่วง 24 ชั่วโมงแรกเหมาะกับการทานอาหารอ่อน นิ่ม และไม่ร้อนจัด อาหารไทยที่เหมาะ เช่น ข้าวต้มหมูสับ ข้าวต้มปลา หรือโจ๊กหมูใส่ไข่ที่ต้มให้นิ่มไม่ใส่เครื่องแข็งๆ ต้มจืดผักกาดขาวหมูสับหรือเต้าหู้หมูสับที่มีรสอ่อนๆ กลืนง่าย แกงจืดวุ้นเส้นใส่ฟักหรือมะระอ่อนที่ต้มจนเปื่อยก็นับว่าเหมาะ นอกจากนี้ยังสามารถทานมันบด ฟักทองนึ่งบด หรือกล้วยน้ำว้าสุกบดได้ เพราะเนื้อนุ่มและย่อยง่าย ไม่กระทบแผล

ควรเลี่ยงอาหารที่แข็ง เหนียว กรอบ หรือรสจัด เช่น ข้าวเหนียวหมูปิ้ง ไก่ทอด ส้มตำรสเผ็ดจัด แกงเผ็ดหรือต้มยำที่เปรี้ยวและเผ็ดแรง รวมถึงผลไม้เปรี้ยวจัดอย่างสับปะรดหรือมะม่วงเปรี้ยว เพราะอาจทำให้แผลระคายหรือมีเศษอาหารไปติดในแผลจนหายช้า การเลือกอาหารที่เหมาะจะช่วยให้เจ็บน้อยลงและทำให้แผลฟื้นตัวเร็วขึ้น

อาหารที่ควรทานหลังถอน

โปรตีนย่อยง่าย เช่น ไข่ตุ๋น ปลาเนื้อนิ่ม เต้าหู้ นม
คาร์โบไฮเดรตนุ่ม เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก มันบด เส้นนิ่ม
ผักผลไม้เนื้อนิ่ม เช่น ฟักทองนึ่ง กล้วยสุก อะโวคาโด
เครื่องดื่มเย็นไม่หวานจัด และน้ำเปล่าให้เพียงพอ

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง

ของกรอบแข็ง เมล็ดเล็กๆ ถั่วอบ ข้าวโพดคั่ว
อาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด หรือร้อนมาก
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ น้ำอัดลม และการใช้หลอดดูดในช่วงแรก
อาหารเหนียวหนึบที่ดึงก้อนเลือดออกได้ง่าย

ถอนฟันคุดกินข้าวได้ตอนไหน ถึงจะปลอดภัย

ส่วนใหญ่สามารถเริ่มทานข้าวอ่อนหรือข้าวต้มได้ภายในวันถัดไปหลังถอน โดยเคี้ยวฝั่งที่ไม่ใช่แผลและค่อยๆ เพิ่มความปกติของอาหารตามอาการ หากยังตึงบวมมากให้คงอาหารนุ่มไว้ก่อน แล้วจึงปรับเพิ่มเมื่อเคี้ยวได้สบายขึ้น การกลับไปทานข้าวสวยปกติมักทำได้ใน 3 ถึง 5 วัน ขึ้นกับความยากของเคสและการดูแลหลังทำ
สัญญาณที่บอกว่าพร้อมขึ้นคือปวดลดลงชัดเจน ไม่มีเลือดซึมเมื่อทานอาหารนุ่ม และอ้าปากได้มากขึ้น หากยังปวดมากเมื่อเคี้ยว ควรชะลออาหารแข็งและปรึกษาทันตแพทย์ในการติดตามนัด

การเริ่มกลับมาทานอาหารปกติ

เริ่มจากนุ่มก่อน เช่น ข้าวต้ม เส้นนิ่ม แล้วค่อยเพิ่มเป็นข้าวสวยกับกับข้าวที่ไม่เหนียวหรือกรอบ เคี้ยวช้าๆ ฝั่งไม่ใช่แผล เลี่ยงอาหารติดฟันและเศษเล็กที่หลุดลงเบ้าแผล และบ้วนน้ำเกลืออุ่นเบาๆ หลังอาหารทุกมื้อ

สัญญาณที่บอกว่าพร้อมแล้ว

ปวดลดลงและไม่ตึงเมื่ออ้าปาก
ไม่มีเลือดซึมระหว่างทานอาหาร
อ้าปากได้ใกล้เคยชินและเคี้ยวได้ฝั่งตรงข้ามอย่างสบาย

วิธีดูแลตัวเองหลังถอนฟันคุด

การดูแลแผลถูกวิธีช่วยให้หายไวและลดโอกาสภาวะแผลแห้ง การกัดผ้าก๊อซให้แน่นตามเวลาที่แพทย์กำหนดช่วยหยุดเลือดและสร้างก้อนเลือดฐานแผล หลีกเลี่ยงบ้วนแรง คายถ่มน้ำลายบ่อย หรือโดนดูดจากหลอด เพราะทำให้ก้อนเลือดหลุดได้ พักผ่อนให้พอและงดออกกำลังกายหนักช่วงแรกเพื่อลดบวม
รักษาความสะอาดช่องปากด้วยการแปรงฟันฝั่งไม่ใช่แผลตามปกติ ส่วนบริเวณแผลให้ใช้แปรงขนนุ่มมากและเลี่ยงโดนตรงๆ ในสองสามวันแรก หลัง 24 ชั่วโมงเริ่มบ้วนน้ำเกลืออุ่นเบาๆ วันละหลายครั้ง โดยเฉพาะหลังอาหาร การรับยาตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่องจะช่วยคุมอาการและป้องกันการติดเชื้อ

การทำความสะอาดช่องปาก

ใช้แปรงขนนุ่มกับยาสีฟันปกติ แปรงเบาๆ รอบแผลและเน้นซอกฟันที่ห่างจากแผล เพื่อลดคราบสะสม บ้วนน้ำเกลืออุ่นเบาๆ หลังมื้ออาหารเพื่อชะเศษอาหารออก เลี่ยงการใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีแอลกอฮอล์เข้มข้นในช่วงแรก เพราะอาจทำให้ระคายเคืองและแสบแผล

การพักผ่อนและการใช้ยา

พักพอและนอนหมอนสูงในสองคืนแรก เพื่อลดบวม รับยาแก้ปวดและยาปฏิชีวนะให้ครบตามใบสั่ง หากมีอาการคลื่นไส้หรือเวียนศีรษะจากยาให้แจ้งแพทย์เพื่อพิจารณาปรับยา หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ร่วมกับยาแก้ปวดและงดสูบบุหรี่เพราะชะลอการสมานแผลอย่างชัดเจน

คำแนะนำจากทันตแพทย์เพื่อการฟื้นตัวที่ดี

เข้าพบตามนัดเพื่อประเมินแผลและตัดไหมหากมีการเย็บ
หากมีกลิ่นปากแรง ปวดเพิ่มขึ้นหลังวันที่สาม หรือมีก้อนเลือดหลุด ควรติดต่อคลินิกทันที
แจ้งแพทย์ล่วงหน้าหากมีโรคประจำตัว รับยาต้านการแข็งตัวของเลือด หรือกำลังตั้งครรภ์
วางแผนการทำงานหรือเรียนให้มีเวลาพัก 1 ถึง 2 วัน โดยเฉพาะในเคสถอนยาก
เก็บเบอร์ฉุกเฉินของคลินิกไว้และอย่าลืมคู่มือดูแลหลังทำที่รับจากคลินิก

สรุป: ถอนฟันคุดไม่ได้น่ากลัว แค่รู้วิธีเตรียมตัวและดูแลให้ถูก

การถอนฟันคุดในปัจจุบันควบคุมความเจ็บได้ดีและมีแนวทางลดบวมชัดเจน เมื่อเข้าใจขั้นตอน เตรียมตัวให้พร้อม และปฏิบัติตามคำแนะนำหลังทำอย่างเคร่งครัด ร่างกายจะฟื้นตัวเร็วขึ้น ทานอาหารได้เป็นลำดับ และกลับไปใช้ชีวิตปกติได้อย่างมั่นใจ หากมีข้อสงสัยระหว่างการฟื้นตัวควรติดต่อทันตแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะกับเคสของคุณ

คำถามที่พบบ่อย

ถอนฟันคุดเจ็บไหม?
ระหว่างทำใช้ยาชาเฉพาะที่จึงไม่ควรเจ็บ มีเพียงความรู้สึกกดหรือดัน หลังทำอาจปวดตึงเล็กน้อยซึ่งควบคุมได้ด้วยยาแก้ปวดและการประคบตามคำแนะนำ อาการจะลดลงชัดเจนภายในไม่กี่วัน

ถอนฟันคุด กี่วันหาย?
บวมมักลดลงใน 2 ถึง 3 วัน ปวดลดลงภายใน 3 ถึง 5 วัน เนื้อเยื่ออ่อนปิดแน่นใน 1 ถึง 2 สัปดาห์ กระดูกภายในใช้เวลาหลายสัปดาห์ ระยะเวลาจริงขึ้นกับความยากของเคสและการดูแลหลังทำ

หลังถอนฟันคุด กินอะไรได้บ้าง?
ช่วงแรกเน้นอาหารอ่อนเย็นหรืออุณหภูมิห้อง เช่น โยเกิร์ต ไข่ตุ๋น ซุปไม่ร้อนจัด ข้าวต้ม กล้วยสุกบด เลี่ยงกรอบแข็ง เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด ของร้อนมาก และของที่มีเมล็ดเล็กที่อาจติดแผล

ถอนฟันคุด กินข้าวได้ตอนไหน?
โดยทั่วไปเริ่มทานข้าวอ่อนหรือข้าวต้มได้ในวันถัดไป เคี้ยวฝั่งที่ไม่ใช่แผลและเพิ่มความปกติของอาหารตามอาการ ส่วนใหญ่กลับมาทานข้าวสวยปกติได้ภายใน 3 ถึง 5 วัน

ต้องตัดไหมหรือไม่ และเจ็บไหม?
บางเคสต้องเย็บแผลเพื่อหยุดเลือดและปกป้องก้อนเลือด การตัดไหมทำในช่วง 7 ถึง 10 วันและใช้เวลาไม่นาน ความรู้สึกจะตึงเล็กน้อยมากกว่าปวด เพราะแผลภายในเริ่มสมานแล้ว

มีเลือดซึมหลังถอนควรทำอย่างไร?
กัดผ้าก๊อซแน่นๆ ตามเวลาที่แพทย์กำหนด หากยังซึมให้เปลี่ยนผ้าก๊อซแห้งสะอาดและกัดเพิ่มอีก 30 นาที หลีกเลี่ยงบ้วนแรงหรือดูดจากหลอด หากเลือดไหลมากหรือไม่หยุดควรติดต่อคลินิกทันที

สูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์ได้เมื่อไหร่?
ควรงดอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์หลังถอน เพราะทำให้ก้อนเลือดหลุดและสมานแผลช้า เพิ่มความเสี่ยงภาวะแผลแห้งที่ปวดมากกว่าปกติ

ต้องลาหลายวันไหมหลังถอนฟันคุด?
ส่วนใหญ่พัก 1 ถึง 2 วันเพื่อให้อาการบวมลดและควบคุมความปวดได้ หากงานใช้แรงหรือพูดเยอะอาจเพิ่มเวลาอีกเล็กน้อย เคสถอนยากอาจต้องพักนานขึ้นตามคำแนะนำของแพทย์

อ่านเพิ่มเติม: