เสียวฟันเกิดจากอะไร แล้วจะป้องกันการเสียวฟันได้ยังไง?

เข้าใจอาการเสียวฟัน: เกิดจากเส้นประสาทรับสิ่งกระตุ้นมากเกิน

เสียวฟันคือความรู้สึกจี๊ดๆ แปลบๆ เวลาโดนของเย็น ร้อน หวาน หรือลมพัดโดนฟัน เกิดจากท่อเล็กๆ ในเนื้อฟันเปิดกว้างจนสิ่งกระตุ้นวิ่งถึงปลายประสาทเร็วผิดปกติ เคลือบฟันที่บางลงหรือเหงือกที่ร่นทำให้คอฟันโผล่ยิ่งเพิ่มโอกาสเสียว จุดสำคัญคือต้องแยกเสียวฟันชั่ววูบกับอาการปวดตุบๆ ยาวๆ ที่อาจเป็นสัญญาณอักเสบลึกหรือติดเชื้อ หากเสียวเป็นพักๆ เมื่อได้รับสิ่งกระตุ้นแล้วหายเร็ว มักอยู่ในกลุ่มความไวต่อเสียว แต่ถ้าเริ่มปวดต่อเนื่อง เคี้ยวแล้วสะดุ้ง หรือปวดจนรบกวนชีวิต ควรไปตรวจเพื่อคัดกรองปัญหาอื่นที่จริงจังกว่า

สาเหตุหลักที่ทำให้เสียวฟันบ่อย

เสียวฟันไม่ใช่เรื่องดวง แต่สัมพันธ์กับพฤติกรรมประจำวันและสุขภาพช่องปากหลายด้าน การรู้สาเหตุช่วยให้แก้ได้ตรงจุด ไม่ต้องลองผิดลองถูกนาน

เคลือบฟันสึกจากกรดและแรงเสียดสี

น้ำอัดลม น้ำผลไม้รสเปรี้ยว หรือของที่มีกรด เช่น คนที่เป็นกรดไหลย้อน สามารถทำให้เคลือบฟันสึกได้ทีละนิดโดยที่เราไม่รู้ตัว ถ้าดื่มพวกนี้แล้วรีบแปรงฟันทันที เคลือบฟันที่เพิ่งโดนกรดจะอ่อนลง ทำให้สึกเร็วกว่าเดิม ยิ่งถ้าแปรงแรงหรือใช้แปรงขนแข็ง คอฟันจะสึกจนเห็นเป็นร่องและเริ่มเสียวได้ง่าย วิธีที่ช่วยได้คือใช้แปรงขนนุ่ม วางแปรงเอียงประมาณ 45 องศา และรออย่างน้อย 30 นาทีก่อนแปรงหลังดื่มของเปรี้ยว เพื่อให้เคลือบฟันกลับมาแข็งแรงก่อน

เหงือกร่นจนคอฟันโผล่

คราบหินปูนและเหงือกอักเสบเรื้อรังทำให้เหงือกร่น เมื่อเหงือกถอย คอฟันที่ไม่มีเคลือบฟันปกป้องจะไวต่อสิ่งกระตุ้นมากขึ้น ปัจจัยเสริมคือแปรงแรง การสูบบุหรี่ ฟันเรียงซ้อนทำความสะอาดยาก และฮอร์โมนบางช่วง การขูดหินปูน รักษาเหงือก และปรับแรงมือขณะใช้แปรงช่วยลดการร่นต่อเนื่อง

ฟันผุ รอยบิ่น รอยแตกเล็กๆ

จุดผุและรอยร้าวเป็นช่องทางลัดให้ความเย็น ร้อน และหวานสัมผัสเส้นประสาทเร็วขึ้น เสียวจะเด่นเวลาสัมผัสของเย็นและหวานเป็นจุดๆ หากปล่อยไว้รอยแตกอาจลามลึกจนต้องรักษาราก การตรวจตั้งแต่รอยแตกยังเล็กช่วยประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่าย

นิสัยกัดฟัน กัดของแข็ง

การบดฟันตอนหลับ เคี้ยวน้ำแข็ง เมล็ดแข็ง หรือกัดปลายช้อน ทำให้เคลือบฟันร้าวสะสมโดยไม่รู้ตัว เมื่อท่อเดนทินเปิดกว้างขึ้น อาการเสียวก็เพิ่มตาม การใช้เฝือกสบฟันตอนนอนและเลี่ยงกัดของแข็งเป็นการตัดไฟแต่ต้นลมที่เห็นผล

เสียวฟันเวลาโดนเย็น บอกอะไรเกี่ยวกับสุขภาพปาก

เสียวเฉพาะตอนโดนเย็นจัด เช่น ไอศกรีม น้ำจากตู้เย็น ลมหรืออากาศเย็น มักชี้ว่าท่อเดนทินเปิดกว้างหรือคอฟันโผล่ หากเสียวแบบกระจายหลายซี่พร้อมกัน มักสัมพันธ์กับกรดและการแปรงแรง แต่ถ้าเสียวชัดเจนที่ซี่เดียวและนานกว่าเดิม ควรเช็กฟันผุหรือรอยแตกเฉพาะจุด การสังเกตตัวกระตุ้นและตำแหน่งช่วยให้บอกหมอได้แม่นยำ ทำให้เลือกวิธีรักษาตรงสาเหตุเร็วขึ้น

เช็กเองเบื้องต้นว่าเสียวฟันแบบไหนควรไปหาหมอ

ให้ถามตัวเองสั้นๆ ว่าอาการเป็นมานานแค่ไหน เสียวเฉพาะตอนโดนกระตุ้นหรือเริ่มปวดเองเวลาไม่ได้ทำอะไร ถ้าเสียวเกินสองสัปดาห์แม้ปรับพฤติกรรมแล้ว หรือมีสัญญาณปวดตุบๆ เจ็บตอนกัด เคี้ยวไม่ได้ นอนหลับยาก ควรนัดตรวจ ยิ่งรีบยิ่งลดโอกาสต้องรักษาหนัก นอกจากนี้ถ้าเห็นคอฟันสึก ร่องสึกลึก หรือเหงือกบวมหรือมีเลือดออกง่าย ควรพบหมอเพื่อจัดการต้นเหตุพร้อมกัน ไม่ใช่แก้เฉพาะอาการเสียว

สิ่งที่ควรเลี่ยงถ้าไม่อยากให้เสียวฟันหนักขึ้น

พฤติกรรมเล็กๆ ที่ปรับได้วันนี้ช่วยลดอาการได้มากในไม่กี่สัปดาห์

• ลดน้ำอัดลม น้ำผลไม้เปรี้ยว เครื่องดื่มชูกำลัง จิบน้ำเปล่าตามทุกครั้ง

• เลี่ยงแปรงทันทีหลังดื่มของเปรี้ยว รออย่างน้อย 30 นาทีให้เคลือบฟันฟื้นตัว

• ใช้หลอดเมื่อดื่มของเปรี้ยว เพื่อลดการสัมผัสบริเวณฟันหน้า

• งดกัดน้ำแข็ง เมล็ดแข็ง ลูกอมแข็ง และเลิกใช้ฟันเปิดของ

• เปลี่ยนแปรงขนนุ่มและแรงมือเบา ปรับเทคนิคแปรงให้ถูกมุม

• เลือกยาสีฟันสำหรับฟันเสียวและน้ำยาบ้วนปากอ่อนโยน ไม่มีแอลกอฮอล์แรง

เสียวฟันรักษายังไง: ทางเลือกตามระดับอาการ

การรักษาไม่ได้มีคำตอบเดียว ขึ้นกับสาเหตุและความรุนแรง เลือกให้เหมาะจะเห็นผลเร็วและยืนระยะได้

ปรับพฤติกรรมและเลือกยาสีฟันเฉพาะทาง

เริ่มจากพื้นฐานแต่สำคัญที่สุด ปรับวิธีแปรงแบบมุม 45 องศา แปรงเบา ใช้ขนนุ่ม และใช้ยาสีฟันสำหรับฟันเสียวที่มีส่วนผสมอย่างโพแทสเซียมไนเตรตหรือสารช่วยอุดท่อเดนทิน ใช้ต่อเนื่องอย่างน้อยสี่ถึงหกสัปดาห์ อาการมักลดลงชัดเจน ควบคู่กับไหมขัดฟันหรือน้ำยาบ้วนปากอ่อนโยนเพื่อลดคราบสะสม

ทาฟลูออไรด์และเคลือบสารปิดท่อเดนทิน

ในคลินิกทันตแพทย์สามารถทาวานิชฟลูออไรด์หรือสารเรซินบางชนิดเพื่ออุดท่อเดนทินให้แคบลง ลดความไวต่อสิ่งกระตุ้น เหมาะกับผู้ที่เสียวหลายซี่จากเคลือบฟันบางหรือเหงือกร่น การทาซ้ำตามระยะที่หมอแนะนำช่วยรักษาผลลัพธ์ระยะยาว

อุดฟันหรือซ่อมบริเวณคอฟันสึก

ถ้าเสียวจากคอฟันสึกเป็นร่องหรือมีรูผุเล็กๆ การอุดฟันช่วยปิดช่องทางกระตุ้นและคืนรูปทรงฟันให้รับแรงเคี้ยวสมดุล ลดรอยแตกที่จะตามมาภายหลัง ข้อดีคือเห็นผลลดเสียวเร็วและช่วยปกป้องเนื้อฟันที่เหลือ

ครอบฟันหรือรักษารากฟัน

กรณีฟันแตกกว้างหรือมีการอักเสบลึก การครอบฟันช่วยกระจายแรงและป้องกันรอยแตกเพิ่ม หากปวดลึกยาวและไวต่อทุกสิ่งกระตุ้น แพทย์อาจพิจารณารักษารากฟันเพื่อตัดการอักเสบ การตัดสินใจทำหัตถการเหล่านี้ขึ้นกับการตรวจประเมินและภาพถ่ายรังสี ไม่ควรดึงเวลาเมื่อมีอาการชัดเจน

เสียวฟันเพราะเหงือกร่น ทำยังไงให้ดีขึ้น

แก้ตั้งแต่ต้นเหตุคือจัดการเหงือกอักเสบและคราบหินปูนด้วยการขูดและปรับพฤติกรรมแปรง หากร่นมากจนคอฟันโผล่กว้าง หมออาจแนะนำการทาสารเคลือบหรืออุดบริเวณคอฟันเสริม ในบางรายมีหัตถการผ่าตัดย้ายเหงือกเพื่อปิดคอฟันที่โผล่ ข้อดีคือช่วยทั้งสวยงามและลดเสียว แต่ต้องประเมินความเหมาะสมเป็นรายคน การหยุดสูบบุหรี่และคุมโรคประจำตัวที่เกี่ยวกับเหงือกทำให้ผลรักษายืนระยะกว่าเดิม

แผนดูแลประจำวันสำหรับคนฟันเสียว

รูทีนง่ายๆ ที่ทำได้จริงช่วยลดเสียวและกันกลับมา

• ตอนเช้า: แปรงขนนุ่ม ยาสีฟันสำหรับฟันเสียว ใช้ไหมขัดฟัน ช้อนหลังลิ้นเบาๆ เพื่อลดคราบ

• ระหว่างวัน: ดื่มน้ำเปล่าบ่อยขึ้น โดยเฉพาะหลังของเปรี้ยว ลดการกัดของแข็ง

• ตอนเย็น: แปรงเบาๆ ตรวจจุดเสียวใหม่ จดสิ่งกระตุ้นที่เจอเพื่อสังเกตแนวโน้ม

• รายสัปดาห์: สังเกตเหงือก เลือดออกง่ายไหม มีกลิ่นปากผิดปกติหรือเปล่า

• รายครึ่งปี: นัดตรวจ ขูดหินปูน และทบทวนเทคนิคแปรงกับทันตแพทย์

คำถามชวนคิดก่อนเปลี่ยนแปรงหรือยาสีฟัน

ก่อนช้อปยาสีฟันหรือแปรงใหม่ ลองถามตัวเองสั้นๆ เพื่อลดการซื้อผิด: เสียวเฉพาะซี่หรือทั้งปาก กระตุ้นด้วยเย็น ร้อน หวาน หรือสัมผัส แปรงแรงไปหรือใช้ขนแข็งหรือไม่ ดื่มเครื่องดื่มเปรี้ยวหรือน้ำอัดลมบ่อยแค่ไหน มีกรดไหลย้อน อาเจียนบ่อย หรือนอนกัดฟันหรือไม่ คำตอบเหล่านี้พาไปสู่การเลือกผลิตภัณฑ์และวิธีดูแลที่เหมาะกับคุณมากที่สุด ไม่ต้องลองหลายยี่ห้อให้เปลือง

สรุปภาพรวม: เสียวฟันแก้ได้ ถ้ารู้ต้นเหตุและทำต่อเนื่อง

หัวใจคือเข้าใจต้นเหตุของตัวเองให้ชัด ปรับพฤติกรรมที่ทำให้เคลือบฟันสึกและเหงือกร่น เลี่ยงสิ่งกระตุ้นช่วงที่ยังไวต่อเสียว และค่อยๆ เติมการรักษาที่เหมาะตามระดับอาการ ทำต่อเนื่องไม่กี่สัปดาห์ส่วนใหญ่จะดีขึ้นมาก หากมีสัญญาณผิดปกติ เช่น ปวดต่อเนื่อง เคี้ยวแล้วเจ็บ หรือเสียวแม้ไม่โดนกระตุ้น อย่ารอ ไปตรวจเพื่อกันปัญหาใหญ่ตามมา

คำถามที่พบบ่อย

เสียวฟันเกิดจากอะไรได้บ้าง?
ส่วนใหญ่เกิดจากเคลือบฟันสึกจากกรดและการแปรงแรง เหงือกร่นจนคอฟันโผล่ ฟันผุหรือรอยแตกเล็กๆ รวมถึงนิสัยกัดของแข็งและกัดฟันตอนหลับ ปัจจัยเหล่านี้ทำให้ท่อเดนทินเปิดกว้างและสิ่งกระตุ้นไปถึงประสาทได้ง่ายขึ้น

ยาสีฟันสำหรับฟันเสียวช่วยจริงไหม?
ช่วยได้ในหลายกรณีเมื่อใช้ต่อเนื่องอย่างน้อยสี่ถึงหกสัปดาห์ ส่วนผสมอย่างโพแทสเซียมไนเตรตหรือสารอุดท่อเดนทินช่วยลดการส่งสัญญาณเสียว แต่ถ้าเสียวจากฟันผุ รอยแตก หรือคอฟันสึกมาก อาจต้องทำหัตถการร่วมด้วย

หลังดื่มน้ำอัดลมแล้วแปรงทันทีดีไหม?
ไม่ควร เพราะกรดทำให้เคลือบฟันอ่อนตัว ช่วงนั้นการแปรงจะยิ่งทำให้สึก ควรจิบน้ำเปล่าแล้วรออย่างน้อย 30 นาทีก่อนแปรง เพื่อลดการสึกสะสมในระยะยาว

เสียวฟันเฉพาะซี่เดียวต้องนัดหมอไหม?
ควรนัด หากเสียวเฉพาะซี่และเป็นนานขึ้นเรื่อยๆ เพราะอาจมีฟันผุ รอยร้าว หรือคอฟันสึกลึก การอุดหรือซ่อมเฉพาะจุดมักแก้ได้เร็วและลดปัญหาใหญ่ในอนาคต

เหงือกร่นทำให้เสียวฟันได้จริงหรือไม่?
จริง เหงือกที่ร่นเผยให้คอฟันซึ่งไม่มีเคลือบฟันสัมผัสสิ่งกระตุ้นโดยตรง จึงไวต่อเสียวมากขึ้น การขูดหินปูน รักษาเหงือกอักเสบ ปรับแรงมือขณะแปรง และในบางรายอาจพิจารณาหัตถการย้ายเหงือกช่วยได้

นอนกัดฟันเกี่ยวกับเสียวฟันไหม?
เกี่ยวข้อง การบดฟันทำให้เคลือบฟันร้าวและบางลงจนท่อเดนทินเปิดกว้าง การใช้เฝือกสบฟันตอนนอนและคลายเครียดก่อนนอนช่วยลดแรงบดและอาการเสียวตามมา

เสียวฟันต้องรักษารากฟันทุกกรณีหรือเปล่า?
ไม่ใช่ ส่วนใหญ่เริ่มจากปรับพฤติกรรม ยาสีฟันเฉพาะทาง ทาฟลูออไรด์ หรืออุดซ่อมเฉพาะจุด รักษารากฟันใช้ในกรณีมีการอักเสบลึก ปวดต่อเนื่อง หรือโครงสร้างฟันเสียหายมาก ซึ่งทันตแพทย์จะประเมินเป็นรายๆ ไป

ดื่มน้ำเย็นแล้วเสียวทุกครั้ง มีทางลดแบบเร็วๆ ไหม?
เริ่มจากหยุดสิ่งกระตุ้นแรง เลือกดื่มผ่านหลอด จิบน้ำเปล่าตาม และใช้ยาสีฟันสำหรับฟันเสียวเช้าเย็น หากยังเสียวชัดเจน นัดหมอเพื่อทาวานิชฟลูออไรด์หรือสารเคลือบปิดท่อเดนทิน ซึ่งมักช่วยได้ทันทีในระดับหนึ่ง

แนะนำคลินิกทันตกรรม

อยากแก้เสียวฟันแบบตรงสาเหตุและได้แผนดูแลที่เหมาะกับคุณ ลองนัดปรึกษา Beyond Smile Dental Clinic ทีมทันตแพทย์พร้อมประเมินสาเหตุเฉพาะราย ตั้งแต่เคลือบฟันสึก เหงือกร่น ไปจนถึงรอยแตก และวางแนวรักษาเป็นขั้น ทั้งปรับพฤติกรรม ทาฟลูออไรด์ อุดซ่อม เคลือบบริเวณคอฟัน หรือครอบฟันตามความเหมาะสม เพื่อให้คุณกลับมาเคี้ยวสบาย ยิ้มได้มั่นใจ และดูแลตัวเองต่อได้ที่บ้านอย่างถูกวิธี