ถอนฟันคุด อันตรายหรือไม่?

ไม่ว่าเป็นวัยรุ่น คนวัยทำงาน หรือผู้สูงอายุ หากกำลังเตรียมตัวผ่าฟันคุด ก็คงมีคำถามว่า การถอนฟันคุดอันตรายจริงหรือไม่ ทั้งนี้โดยทั่วไปการถอนฟันคุดจะทำภายใต้การให้ยาชาเฉพาะที่หรือยาระงับความรู้สึก ทำให้ผู้ป่วยไม่รู้สึกเจ็บขณะผ่าตัด ดังนั้นหัตถการนี้จัดเป็นการรักษาทางทันตกรรมทั่วไปที่ปลอดภัยอยู่ในระดับต่ำ และทันตแพทย์หลายท่านก็ยืนยันว่าหลายคนไม่ต้องกังวลเกินไปกับความน่ากลัวของผ่าฟันคุด การเตรียมตัวที่ดีและปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์จะช่วยลดความเสี่ยงและทำให้การถอนฟันคุดปลอดภัยขึ้น

ฟันคุดคืออะไร?

การถอนฟันคุด หมายถึงการถอนฟันกรามซี่สุดท้ายที่มักขึ้นผิดปกติในช่องปาก ฟันซี่นี้จะขึ้นในช่วงอายุประมาณ 18–25 ปี แต่เนื่องจากช่องว่างไม่เพียงพอ ฟันคุดจึงมักโผล่ขึ้นมาได้เพียงบางส่วนหรือฝังอยู่ใต้เหงือก การถอนฟันคุดจึงเป็นการถอนเอาฟันซี่ดังกล่าวออกจากกระดูกขากรรไกร เพื่อป้องกันปัญหาอื่นๆ ที่อาจตามมา

อาการฟันคุดและความจำเป็นในการถอน

ฟันคุดมักทำให้เกิดอาการอักเสบได้ง่าย หากมีเศษอาหารติดหรือทำความสะอาดลำบาก อาจทำให้ฟันข้างเคียงผุหรือเหงือกอักเสบตามมา ซึ่งเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ทันตแพทย์แนะนำให้ ถอนฟันคุด ออก นอกจากนี้ หากปล่อยฟันคุดไว้นานเกินไป อาจเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอกบริเวณกระดูกรอบรากฟันคุด ได้เพราะเนื้อเยื่อหุ้มฟันคุดอาจขยายใหญ่ขึ้นจนทำลายฟันข้างเคียงและกระดูก การถอนจึงช่วยป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ เพื่อลดความเสี่ยงที่จะส่งผลกระทบต่อฟันซี่อื่นในอนาคต

ขั้นตอนการถอนฟันคุด

การถอนฟันคุดสามารถทำได้ด้วยการถอนหรือการผ่าตัด หากฟันคุดขึ้นได้เหมือนฟันปกติ ทันตแพทย์อาจถอนออกได้เลย แต่ในกรณีที่ฟันฝังลึกหรือมีเนื้อเยื่อปกคลุม ทันตแพทย์จะใช้ ยาชาเฉพาะที่ ฉีดให้เพื่อระงับความรู้สึก จากนั้นจะเปิดเหงือกแล้วกรอตัดฟันหรือกรอเอากระดูกส่วนเกินออก ท้ายที่สุดเย็บปิดแผล การทำหัตถการนี้เป็นการผ่าตัดเล็กที่ไม่ต้องนอนพักในโรงพยาบาล ผู้ป่วยมักกลับบ้านได้ทันทีหลังผ่าตัด โดยแพทย์จะให้คำแนะนำวิธีดูแลเบื้องต้นเพื่อป้องกันปัญหาหลังการถอนฟัน

อาการหลังถอนฟันคุด

หลังการถอนฟันคุด ผู้ป่วยจะมีอาการปวดและบวมบริเวณแก้มด้านที่ทำการถอนอยู่ประมาณ 2–3 วันแรก ซึ่งเป็นภาวะปกติของการตอบสนองของเนื้อเยื่อหลังการผ่าตัด ความปวดมักมีมากที่สุดประมาณ 12 ชั่วโมงแรก แล้วจะค่อยๆ ทุเลาลงภายใน 1–2 วัน การรับประทานยาแก้ปวดตามที่ทันตแพทย์สั่งและประคบน้ำแข็งเพื่อลดการบวมจะช่วยบรรเทาอาการได้ Table

ตารางข้างต้นสรุปอาการทั่วไปที่พบได้หลังถอนฟันคุดพร้อมวิธีดูแลเบื้องต้น การปฏิบัติตามคำแนะนำช่วยลดปัญหา เช่น การกัดผ้าก๊อซให้นิ่งเพื่อลดเลือดออก นอกจากนี้ควรงดสูบบุหรี่หรือใช้น้ำบ้วนปากอย่างแรง เพราะจะทำให้เลือดหยุดยากขึ้นและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา

ภาวะแทรกซ้อนและอันตรายจากการถอนฟันคุด

แม้ว่าการถอนฟันคุดจะปลอดภัยโดยทั่วไป แต่ก็มีภาวะแทรกซ้อนที่ต้องระวัง เช่น หากเลือดไหลมากกว่าปกติหลังถอน อาจจำเป็นต้องกัดผ้าก๊อซต่ออีก 1–2 ชั่วโมง หรือหากพบว่าอาการปวดบวมหลังถอน 2–3 วันกลับทวีความรุนแรงขึ้น ควรกลับไปพบทันตแพทย์ทันที เพราะอาจมีการติดเชื้อเกิดขึ้นปฏิบัติตัวไม่ถูกต้องหลังถอน เช่น บ้วนน้ำแรง หรือสูบบุหรี่เร็วเกินไป ก็อาจทำให้ลิ่มเลือดหลุดจากเบ้าฟัน ทำให้กระดูกเปิดเปลือย (dry socket) ซึ่งเป็นภาวะที่เจ็บปวดได้ ผู้ป่วยจึงควรพักผ่อนให้เพียงพอ งดกิจกรรมหักโหม และรับประทานอาหารอ่อนๆ เพื่อลดการกระทบกระเทือนแผล อีกทั้งอาจมีเลือดคั่งในไซนัสหากถอนฟันกรามบน จนทำให้เกิดรูทะลุซึ่งทันตแพทย์จะเย็บปิดแผลหรือรักษาเพิ่มเติมตามความเหมาะสม

หลังผ่าฟันคุดในบางรายอาจเกิดอาการชาบริเวณริมฝีปากหรือใบหน้า เนื่องจากเส้นประสาทใกล้เคียงถูกกระทบขณะถอนฟัน อาการชานี้อาจรู้สึกเหมือนฤทธิ์ยาชายังไม่หมด และส่วนใหญ่มักหายได้เองภายใน 2 สัปดาห์ถึง 1 ปี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการบาดเจ็บเส้นประสาท

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

• Q: ถอนฟันคุดอันตรายหรือไม่?
  A: โดยรวมแล้วการถอนฟันคุดถือว่าปลอดภัยในระดับต่ำ หากทำโดยทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ อาจมีภาวะแทรกซ้อนบ้าง แต่ก็สามารถป้องกันได้ด้วยการดูแลหลังถอนที่ถูกต้อง

• Q: ถอนฟันคุดเจ็บไหม?
  A: ในระหว่างถอนจะไม่เจ็บเลยเพราะมีการฉีดยาชาเฉพาะที่ แต่หลังจากยาชาหมดฤทธิ์มักจะมีอาการปวดและบวมเล็กน้อย 1-2 วันแรก ซึ่งบรรเทาได้ด้วยยาแก้ปวดและการประคบเย็น

• Q: ต้องเตรียมตัวอย่างไรก่อนถอนฟันคุด?
  A: ควรงดสูบบุหรี่และงดดื่มแอลกอฮอล์อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนถอน เพื่อให้เลือดแข็งตัวได้ดีขึ้น และแจ้งประวัติโรคประจำตัวให้ทันตแพทย์ทราบ เพื่อจะได้รับการวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

• Q: หลังถอนฟันคุดต้องดูแลตัวเองอย่างไร?
  A: ควรกัดผ้าก๊อซแน่นประมาณ 1–2 ชั่วโมงหลังผ่า ลดกิจกรรมหักโหม งดบ้วนน้ำแรงหรือดื่มจากหลอด หลีกเลี่ยงของร้อนจัด รวมทั้งประคบน้ำแข็งเพื่อลดบวมไปพร้อมๆ กับรับประทานอาหารอ่อนๆ อย่างน้อย 1-2 วันแรก

• Q: อาการผิดปกติใดบ้างที่ควรไปพบทันตแพทย์?
  A: ควรรีบปรึกษาทันตแพทย์หากมีเลือดออกไม่หยุดหลังกัดผ้าก๊อซแล้ว ปวดบวมรุนแรงมากกว่าปกติ มีหนองหรือไข้ขึ้นหลังถอน เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะแทรกซ้อน เช่น การติดเชื้อหรือ dry socket ที่ต้องรับการรักษา

อ่านเพิ่มเติม:

• การขูดหินปูนสำคัญอย่างไร
• สาเหตุของเหงือกอักเสบและวิธีป้องกัน